De 80/20-dialogen: Woningnood

In de serie De 80/20 Dialogen gaat Vrij Links op zoek naar de mens die zich actief inzet voor mensenrechten en individuele vrijheden. Hoe kijken activisten uit de jaren 80 van toen en de jaren 20 van nu naar hun idealen, activisme en band door de generaties heen? 

Jo van der Spek is directeur van de stichting Migrant 2 Migrant, een ontmoetingsplaats in eigen kracht van en solidariteit met migranten. In de jaren 80 woonde en leefde hij midden in de kraakbeweging. Zijn latere journalistieke werk voor onder andere IKON en VPRO had zijn wortels in het maken van de Kraakkrant en Bluf!. Sinds de Schipholbrand in 2005 voert hij actie met illegalen voor een humaan migratiebeleid.

Abel Heijkamp maakt documentaires, reportages en opdrachtfilms waarvoor hij onderzoek doet in onderwerpen als huisvesting, arbeidsmarkt en cultuur. Hij maakte onder meer de documentaires Leegstand zonder zorgen en Alles Flex, die beide grote problemen in het wonen laten zien. In 2010 was hij mede-initiatiefnemer van de Bond Precaire Woonvormen, een solidariteitsvereniging voor iedereen die tijdelijk, onzeker of te duur woont.

De interviews in deze serie starten met de vraag naar jullie eigen beweegredenen, in jezelf of de omgeving, om dit activisme op te nemen. Jo, wanneer begon dat voor jou?

Jo: “Bij de conceptie? Maar mijn eerste actie was denk ik toen ik op mijn veertiende in Amsterdam kwam wonen. We zetten af en toe oude sofa’s op straat, als een soort buurtcommunity sit-in. Heel gezellig. Maar dan kwamen er auto’s en die botsten dan ook op elkaar en alles. Dit was in de jaren 70, toen bielzen heel populair waren in tuinen. Toen hebben we wat straatstenen eruit gehaald en een paar bielzen erin gelegd – de eerste verkeersdrempel van Amsterdam.

“De rode draad in mijn leven is ruimte maken. Voor leven, voor beweging, voor wonen. Kraken is natuurlijk wel openbreken – maar als je daar eenmaal binnen bent gebeurt er van alles. De kracht van de beweging was dat het niet alleen maar ging over één aspect van het leven, maar dat het ruimte bood om een heel palet aan nieuwe mogelijkheden te verkennen. Kraken was een fundamentele voorwaarde voor allerlei vormen – het antimilitarisme, de antikernenergiebeweging, van alles – omdat er mensen bij elkaar gingen wonen. Dat smeedde verbanden. Kraken opende de ruimte om met het leven te experimenteren.

“Ik heb mezelf nooit ‘woonactivist’ genoemd, het was gewoon kraken. Toen mijn moeder voor haar werk verhuisde, dacht ik: misschien kan ik mijn kamer houden als zij het huis verkoopt. Maar die kopers wilden natuurlijk helemaal geen gozer in huis hebben. Een vriend moest ook nieuwe woonruimte hebben en die heb ik toen helpen kraken. En daar ben ik toen zelf ook gaan wonen. In een kamer die ik zelf getimmerd heb, want het was een typisch speculatiekrot. Totaal verwaarloosd.”

Dat waren jouw eerste schreden in de beweging?

Jo: “In de praktijk in ieder geval. Je had ook de theorie natuurlijk in de jaren 70, van die clubjes die discussieerden. Ik zat bijvoorbeeld bij de Federatie van Vrije Socialisten. Dat waren zo’n beetje de gestaalde kaders van de anarchie die alle boeken hadden gelezen – maar ze deden nooit wat. Dus op een gegeven moment zeiden kameraad Hashem en ik tegen elkaar: ‘Weet je wat? We gaan wat doen.’ En één van de opties om anarchisme in de praktijk te brengen was de woonstrijd.”

De grote leegstand van de jaren 80 door speculanten die hun panden leeg lieten om ze later met winst te kunnen verkopen, was dat een ander soort oorzaak van de woningnood dan nu?

Jo: “Ik ben helemaal niet onderlegd in deze materie, Abel weet daar vast veel meer van dan ik. Maar – woningnood gaat niet alleen om de stenen. Eén van de meest fatale ingrepen die de overheid heeft gepleegd in wonen is de voordeurdelerskorting, in 1983. Die heeft de mensen bang, arm en dakloos gemaakt. Mensen durven niet meer normaal met elkaar in een huis te wonen, want het heeft consequenties voor hun uitkering, en dan komt de inspectie tandenborstels tellen.”

Abel, jij maakte de documentaire Leegstand zonder zorgen, begon jouw activisme daar?

Abel: “Daarvoor was ik ook al actief in sociale bewegingen voor een betere wereld en had ik zelf ook gekraakt, in Den Bosch. In 2001 ging ik studeren, er was geen woonruimte voor ons, maar er stond wel veel leeg. Ik herken veel van het verhaal van Jo. Ook bij ons ontstonden verschillende vormen van buitenparlementaire politiek en samenwerking.

“We hadden een klein cafeetje in ons pand, een oefenruimte voor bands en een doka. Mensen hielpen elkaar wederzijds. Voor politieke verandering wordt er vaak omhoog gekeken, naar ‘Den Haag’. Dan verlagen ze daar de belasting op sociale huur en dát wordt dan door zich op de borst kloppende politici geframed als helpen in de wooncrisis – maar het is natuurlijk gewoon wanstaltig en triest. De sociale huursector wordt kapot gemaakt.

“Er zijn veel dingen die de politiek landelijk zou moeten doen, maar wat er nu te vaak een groot probleem is: er is een hele generatie opgegroeid met het dictaat van de eigen verantwoordelijkheid.”

Jo: “En als je die neemt, dan word je ontruimd, weet je wel.”

Abel: “Mensen kunnen wel proberen om allemaal individueel hun shit op te lossen, maar alleen als je samenwerkt in een grote beweging kun je echt iets veranderen in onze woonsituatie, in de machtsverhouding met verhuurders en met de politiek. Daarom zijn we nu bijvoorbeeld keihard bezig met de Woonopstand*. Daar doen meer dan honderdvijftig verschillende organisaties aan mee, met één gemene deler: wonen is een recht.”

Wat was voor jou de aanleiding voor de start van de Bond Precaire Woonvormen?

“In 2009 hing het kraakverbod al in de lucht. Dat was heel controversieel, maar de voorstanders zeiden dat daarmee ook de leegstand goed aangepakt zou worden. Ik was net afgestudeerd van de Kunstacademie en dacht, nou, laten we daar eens een film over maken – wat zijn de consequenties van het omzeilen van de huurbescherming via antikraakbedrijven zoals de overheid beoogt met die Wet Kraken en leegstand?

“Wat die film liet zien waren privacyschendingen, huisuitzettingen binnen twee weken, zonder herhuisvesting, zonder reden voor opzegging, zonder verhuiskostenvergoedingen; verhalen over bedreigingen, over intimidaties. Over die film zijn Kamervragen gesteld, dat is ook meegenomen in het debat, maar uiteindelijk is die wet er doorheen gevoerd.

“En nu, tien jaar later moeten we constateren dat de leegstand is toegenomen, dat de dakloosheid is verdubbeld. Er is een gigantische industrie die werkt met precaire contracten. De overheid gooit de problemen gewoon over de schutting naar huisjesmelkers en antikraakbureaus. Dat heeft er allemaal toe geleid dat er steeds meer mensen aan de onderkant van de markt zijn die geen woonzekerheid hebben.

“Ik dacht, ik kan dat wel aankaarten in een film en zeggen dat mijn taak erop zit. Maar mijn werk zat altijd op de grens van kunst en activisme. En mensen bleven maar schrijven of we iets voor ze konden doen. In 2010 besloot ik samen met anderen de Bond Precaire Woonvormen op te richten en sindsdien ben ik er elke dag voor in de weer. Er zijn steeds meer mensen die bedreigd worden in dat basisrecht; hun woonrecht. Wij proberen ze gereedschap te geven om van zich af te bijten, om dat woonrecht op te eisen. Want individueel worden mensen gewoon onder de voet gelopen.”

Jo, ik las in een interview met jou de term ‘georganiseerde solidariteit’, waardoor jullie bijvoorbeeld ook met z’n allen zo sterk stonden dat knokploegen niet meer durfden langs te komen?

Jo: “Er was een alarmlijst, dan werd je om twee uur ’s nachts gebeld dat er ergens een knokploeg was. En waarom ga je dan? Omdat je weet dat het jou ook kan gebeuren, of het zijn je vrienden, of het is je principe, of je bent gewoon niet bang en je denkt, eens kijken of er wat te beleven valt. Soms was er niks aan de hand en soms kreeg je een klap op je kop. Maar je gaat.”

Abel: “Solidariteit is ook wat wij willen. Het aantal problemen is gigantisch. Daarom vragen wij mensen die hulp zoeken om zelf ook weer deel te nemen aan dat netwerk voor anderen. We zijn geen dienstverleningsinstelling; alleen door samen aan zo’n sociale beweging te bouwen kun je kracht opbouwen. Want de marktpolitiek veroorzaakt dit soort uitbuiting en de politiek kijkt ernaar en staat het toe. We moeten het woonrecht weer van onderaf opeisen.”

Hoe zien jullie het, dat het collectieve actievoeren na de jaren 80 zo was weggezakt?

Jo: “De fatale combinatie van neoliberalisme en internet, mevrouw. Dat heeft tot een gigantische explosie van elektronische eenzaamheid geleid – ieder achter zijn eigen schermpje. Wat vroeger begon in de intimiteit van de woongroep en de bubbel van het kraakcafé, dat was collectief, het was fysiek. Het was niet in de thin air van de cloud. Je moest elkaar bellen en spreken.

“Het maakt verschil of je elkaar nog bier in het gezicht hebt gespuugd of dat je elkaar alleen maar via Facebook kent. Kijk, ik was zelf ook internetactivist, ik gebruikte internet om de wereld over te gaan, dat is natuurlijk het leuke ervan. Maar op sociaal niveau heeft het ook veel kapot gemaakt.

“En dan die vreselijke voordeurdelerskorting – neoliberaal beleid, maar het was ook sociaaldemocratisch. Want de grootste zonde die er in sociaaldemocratisch Nederland bestaat is dat je misbruik maakt van sociale voorzieningen. We vinden het prima om vrijgevig en solidair te zijn maar [op gedragen domineestoon] als je er misbruik van maakt, moet je au, met de moker.”

Hebben jullie het gevoel dat de kraakbeweging van de jaren 80 iets bereikt heeft?

Jo: “Dat vind ik zo’n boekhoudersvraag, dat vind ik moeilijk. Ik denk dat het erfgoed van de kraakbeweging enerzijds de creatieve dimensie is, die heeft kunnen opbloeien in de ruimtes en in de hoofden van de mensen. En anderzijds denk ik dat het gegeven dat er gekraakt kon worden een zekere disciplinerende werking had op de vastgoedmarkt. Die disciplinering is nu weg en je ziet wat voor gigantisch misbruik daarvan wordt gemaakt. Dat hebben wij dus niet bereikt.

“Maar de kraakbeweging is natuurlijk nooit opgericht om de woningnood op te lossen. Dat is een ernstig misverstand. Ik denk dat de kraakbeweging een zichzelf voortdrijvende beweging was, waar van alles uit voortvloeide. De aanleiding was wel woningnood. Maar dat was normaal, want die hadden we al sinds de oorlog. De vraag is, hoe los je het op?”

Abel: “De noodzaak van collectieve actie is weer keihard aanwezig. Door vermarkting en individualisering betrekken mensen nu alle verantwoordelijkheid op zichzelf. Hoe vaak wij niet horen van mensen die uit huis gezet dreigen te worden: ‘ik heb gefaald’ en ‘ik heb zelf gekozen voor een tijdelijk contract’. Dan vragen wij: maar had je dan een keuze? Hoe kom je in zo’n situatie? Waaróm moet je de hele tijd op korte termijn dingen denken? Dan ga je naar het hele systeem kijken.

“Ik ben blij dat er in de jaren 80 hard gevochten is om het woonrecht op te eisen. Ik steun uiteraard het kraken. En ook het verzet tegen huisuitzettingen is nog steeds hartstikke hard nodig, en tegen de liberalisering en uitverkoop van sociale woningen. In de jaren 80 had je ook acties met een wat ander karakter, die dat wat meer op scherp stelden en dat is nu heden ten dage weer nodig. Want ze hebben gewoon echt schijt aan ons. Ze, dat is de regering Rutte I, II, III en wat er nog gaat komen.”

Jo: “En prins Bernhard.”

Abel: “Je ziet dat private belangen extreem worden beschermd. Het eigendomsrecht is bekant absoluut geworden. Maar ik ben in ieder geval hoopvol dat jongeren daar meer en meer doorheen prikken. Dat er in Berlijn net is gestemd voor het van de markt terughalen van 240.000 woningen voor sociale huur. Dat huurders in de Tweebosbuurt zich georganiseerd verzetten tegen de wanpraktijken van de gemeente Rotterdam en een zombie-corporatie als Vestia. Dat er weer solidariteit ontstaat van mensen die elkaar steunen in de woonstrijd. Het is natuurlijk een gigantisch krachtenveld waartegen je opereert, waar het geld gewoon de baas is.”

Toch is de Tweebosbuurt gesloopt.

Abel: “Maar die saamhorigheid en solidariteit kun je niet meer afnemen. Zij hebben aan Nederland laten zien dat huurders zich wel degelijk kunnen verzetten, dat je rechtszaken kunt winnen, dat je inspraak kunt claimen en opeisen. Laat dat een voorbeeld zijn voor andere wijken die gegentrificeerd worden of uitverkocht aan beleggers.

“En die wooncrisis speelt door heel Nederland hè? Dat is om eerlijk te zijn wel eens een irritatie bij mij, dat de media altijd weer berichten vanuit dezelfde fucking buurten in Amsterdam. Want in Veghel, in Den Bosch, Raalte, Groningen, Maastricht, Eindhoven, in Tilburg zijn ook huisuitzettingen, en mensen die op ellenlange wachtlijsten staan. Het is een heel systeem dat vastloopt.”

Jo: “En kijk ook eens op de vakantieparken en op de campings.”

Abel: “De heersende klasse heeft zo lang gedomineerd dat de noden van de gewone mensen niet gehoord worden. Dat ze zeggen, ‘tien jaar wachten op een betaalbaar huis, dat hoort erbij’. Nou dan zijn we ver over datum, en dan kunnen we de escalatietechnieken van de jaren 80 zeker ook gebruiken. Want het is blijkbaar niet zo dat alleen maar petities dit gaan veranderen.”

De klimaatactivisten die ik sprak voor deze serie zeiden: in de jaren negentig en nul hebben mensen steeds meer het gevoel gekregen dat het allemaal hun eigen pakkie-an was.

Abel: “Dat waren de hoogtijdagen van de sociaaldemocratie en de derde weg, en allerlei compromissen die feitelijk meer marktpolitiek inhielden. Nu weten we wat dat heeft betekend: dat je basale zaken zoals wonen, zorg, onderwijs, publieke voorzieningen dus niet aan de markt over moet laten.”

Jo: “Bewegingen als Black Lives Matter kiezen een eigen taal, vormen een eigen dynamiek. Het wordt interessant als er bewegingen gaan samenvloeien, als er momenten ontstaan waarin ze elkaar ontmoeten. 30 april 1980 was zo’n voorbeeld daarvan. En dat was meteen bijna revolutionair.”

De kroningsrellen van ‘Geen woning geen kroning’, vond je dat daar veel samenvloeide? Ik zag dat vanuit de provincie als een krakersprotest …

Jo: “Welnee. Het hele land kwam samen, republikeinen, anarchisten, krakers, het was van alles door elkaar. Er kwamen ook mensen die gewoon zin hadden in een verzetje.”

Waar was jij die dag?

Jo: “Overal! We maakten een extra editie van de Kraakkrant, met als kop ‘Rellen verstoord door plechtigheden’.”

Abel: “Een grote sociale beweging is ook nu weer nodig. Mensen zijn zo verweesd geraakt door lange wachtlijsten, door steeds te moeten verkassen. Als mensen elke twee jaar moeten verhuizen doet dat ook iets met de gemeenschap eromheen. Op onze spreekuren horen we over de de gevolgen van woononzekerheid voor je hele leven: relatieproblemen, spanningen, problemen op je werk … De impact is zó veel groter dan alleen de woning zelf.

“Wij hebben een aantal heel duidelijke directe eisen. Eén, stop alle huisuitzettingen, zeker ten tijde van een woon- en coronacrisis. Twee, bevries die eindeloze spiraal van huurverhogingen. In tien jaar zijn bijna elk jaar de huren boven de inflatie verhoogd met in totaal meer dan 35 procent. Daardoor houden er nu 800.000 mensen na het betalen van hun huur te weinig geld over voor hun levensonderhoud.

“Door marktwerking en doordat de WOZ-waarde nu meetelt, kan je tegenwoordig een kippenhok verhuren boven de liberalisatiegrens van 753 euro. In Rotterdam is 47 procent van de nieuwe huurcontracten in de private sector een tijdelijk contract. Dan is wonen een stoelendans. En bij elke nieuwe huurder weer hup, een huursprong van zo’n 9 procent.”

Jo: “De grootste eigenaren van woningen zijn natuurlijk de woningcorperaties. Maar wat doen die de laatste jaren? Die verkopen sociale woningen en ze verhogen de huren; want, zeggen ze: we moeten de verhuurdersheffing betalen.”

Abel: “Dat is ook een harde eis van ons: schrap de verhuurdersheffing per direct. Want de mensen met de kleinste portemonnee, díe betalen huurdersbelasting in Nederland? Nou alleen al dit punt zou genoeg zijn om 30 april 1980 voor mijn part tien keer te herhalen. Bij wijze van spreken – want ik denk dat we meer kunnen creëren door van onderop samen te werken.”

Als je het over generaties hebt, gaat het dan ook om de oudere generaties die woningen hebben en jongeren die geen huis kunnen huren, laat staan kopen? 

Abel: “Er komen mensen van alle leeftijden bij ons, echt, van 18 tot 76. Maar als jij al een huis hebt, dan kun je heel makkelijk een hypotheek oversluiten. Die oudere generatie voelt – over het algemeen – de urgentie en de nood een stuk minder dan jongeren. Want honderdduizenden mensen tussen de 20 en 30 wonen nog thuis omdat ze niets kunnen vinden. Zij worden geremd door smerig vastgoedbeleid dat ze uitsluit van een betaalbare kamer, dat ze uitsluit van het opbouwen van sociale contacten, in die belangrijke ontwikkelingsfase van hun leven. Die generatie gaat in opstand komen. Je kunt die tweedeling niet in stand houden.”

Jo: “Die corporatie bestuurders moeten ook hun Maserati’s aan de kant zetten en weer net als vroeger partij kiezen voor huurders. Dat is misgegaan toen het toen het corporaties werden, in plaats van coöperaties. Dat is één letter verschil, maar dat is de essentie.”

Abel: “Vroeger werden er 30.000 sociale huurwoningen per jaar gebouwd, nu nog maar 15.000. De sociale huur wordt belast maar ondertussen geeft de overheid wel subsidies voor corporaties en marktpartijen om flex-containers te bouwen met tijdelijke contracten.”

Hoe is dit zo gekomen? Er kan destijds niemand gedacht hebben, dit is de samenleving die we willen voor nieuwe generaties.

Jo: “Ik vind dit geen interessante vraag, eigenlijk. De echte vraag is wat ons te doen staat. Natuurlijk moet je je verenigen en je moet je organiseren. Maar je moet ook op verschillende niveaus kijken: waar zitten de mogelijkheden voor nieuwe verbindingen, voor andere vormen, een echt alternatief? En dat zal meer zijn dan een sociale woning voor iedereen. Dat zal ook zijn je eigen energie opwekken, eten uit eigen tuin … Dat is niet ‘de’ oplossing maar dan krijg je wel een perspectief. ‘We hebben geen kansen, en die moeten we grijpen,’ dat was en is nog steeds een goed motto.”

Abel: “Het is hoog tijd dat we gaan investeren in een nieuwe, waardige volkshuisvesting waarbij mensen zeggenschap en meer zekerheid hebben. We eisen bijvoorbeeld ook het schrappen van de racistische Rotterdamwet, die betekent dat als je onder 120 procent van het minimumloon verdient, dan kan je in aangewezen wijken niet wonen. Dat staat haaks op de vrijheid van vestiging en het treft onevenredig hard arme mensen van kleur. Daar worden burgerrechten door de shredder gehaald.”

De milieuactivisten zeiden beiden dat er tussen hen in een generatie van activisme mist. Dat er een verbinding daartussen is weggevallen.

Abel: “Ja, er is veel aan kennis en vaardigheden verloren gegaan. Je hebt allerlei vormen van geweldloze, directe actie. Dat geloof ik wel in.”

Jo: “Ik ben voorstander van geweld tegen goederen. Materieel geweld. Je mag nooit mensen pijn doen, maar je mag wel eens een deur open trappen. En ook wel eens een agent in zijn bil knijpen.”

 Jullie incasseerden vroeger zelf ook klappen.

Jo: “Het idee dat je zonder klappen door het leven gaat is een perverse illusie.”

Abel: “Die huisuitzettingen, dát is ook een vorm van geweld. Mensenrechten worden daar afgepakt. Er is constant de druk dat als jij de huur niet kan betalen, dan heb je na drie maanden een huisuitzetting. Of je hebt een tijdelijk contract; dan noemen we het geen huisuitzetting meer omdat je er ‘zelf voor gekozen’ zou hebben. Dan komt er een kort geding of je wel uit huis gezet mag worden, en het antwoord is heel vaak ja. Dan staat de politie voor de deur en als je niet zelf vertrekt, gaat de lange lat erover.

“Dat maatschappelijke geweld van uitsluiting, dat mensen nergens terecht kunnen of uit huis getrapt worden – het zijn allemaal directe aanvallen op woonzekerheid, een basisrecht. Maar blijkbaar wordt dat geweld niet als zodanig betiteld. Dat wordt door politici en bestuurders recht gepraat alsof mensen daarvoor zouden kiezen, nota bene. Ik vind het echt zum kotzen. Dus ik denk dat daar nog wel een paar bruggetjes te slechten zijn, over dat ‘hoe definiëren we geweld’. De wooncrisis is een mensenrechtencrisis. Wij behouden ons het recht voor om mensenrechten te verdedigen.”

De grens van toegestaan geweld – die ligt voor mij bij dat de overheid het monopolie op geweld heeft. De politie, volgens de democratisch tot stand gekomen wetten ten oordeel aan de rechter?

Jo: “Ik vind die geweldsdiscussie een heel burgerlijke discussie, en ook een repressief vertoog. Want geweld vanuit het systeem, dat noem jij een democratie. Maar dat is hetzelfde systeem dat het recht op wonen van gewone mensen aan de onderkant vernietigt.”

Abel: “Er zijn ook heel veel rapporten over hoe de politie haar bevoegdheden gebruikt. Dus ja, daar moet je heel kritisch naar kijken. En zeker als de politie wordt gebruikt als verlengstuk van de overheid en van de markt om mensen hun basisrecht af te nemen. Maar goed, ik zei al, ik denk dat we veel meer kunnen creëren door van onderop samen te werken.

“Wij vragen solidariteit van iedereen die bij de Bond aanklopt. En als je dat niet wilt, en je wilt enkel dienstverlening, nou prima, probeer het dan maar via de reguliere kanalen of een advocaat. Wij vragen mensen bij te dragen aan de beweging als je eraan wilt deelnemen. Dat is ook goed tegen de vervreemding, de isolatie, want die leidt ook alleen maar tot groei van extreemrechts dat gaat roepen “als we alle buitenlanders eruit gooien hebben we ook geen wooncrisis meer.” De uitkomsten van dit woonbeleid worden op groepen mensen afgewenteld – studenten, jongeren, ouderen, statushouders noem maar op – en die worden door politici tegen elkaar opgezet. Daar komt nu een bewustzijn van – mensen zien steeds beter, het ligt niet aan andere mensen, het ligt aan het woonbeleid en het systeem.”

Jo : “Ik vind het belangrijk dat er ruimtes zijn waar mensen uit hun bubbels komen, elkaar tegenkomen en verrast zijn. Dat er dan beginnetjes van nieuwe constellaties kunnen ontstaan. Dat is anders dan dertig of veertig jaar geleden, want er is nu internet. Maar als het mooi weer is, zie ik op het Javaplein hier een groepje Eritreeërs en daar een groepje Arabieren en daar een groepje koffie-zzp’ers; en dat loopt na een tijdje toch door elkaar en dat vind ik heel mooi. Buiten op straat moet het gebeuren. Daar kom je elkaar tegen.

“En laat mensen eens met rust, ga niet alles lopen verbieden. Die voordeurdelerskorting is gestoord. Iemand wordt op straat gegooid en je zegt, je kan in mijn huis zitten – maar dan ‘wonen we samen’. En als je een bijstandsuitkering hebt, verlies je die. Die solidariteit wordt daarmee verhinderd. Nee, nu deelt iedereen z’n woning op Airbnb.”

Abel: “Nu de woningnood ook de middenklassegroepen raakt, zie je meer bewustwording van het probleem. Dat geeft me wel eens een dubbel gevoel – nu is het opeens boe en bah, terwijl mensen met lage inkomens al jarenlang keihard worden geraakt. Alleen dan was het minder waard. Ik merk dagelijks wat het betekent als mensen hun woonrechten verliezen. Dat doet een aanspraak op je rechtvaardigheidsgevoel. Dus daar word ik wel fel van.”

Wat kan iedereen doen die dit leest?

Abel: “Steun alle de acties die gaan komen. Het valt of staat met de support van mensen. Dit gaat meerdere generaties aan, ook als je het zelf relatief goed hebt. In je eentje sta je zwak tegen de grote verhuurders en de overheid, maar maak je een heel solidariteitsnetwerk – dan is het heel anders koffie drinken.”

*De eerste demonstratie was op 17 oktober in Rotterdam. De volgende acties en hoe je je aan kunt sluiten vind je bij Woonopstand.

Fotografie: Solaleh Moradi, soliphotography.nl (portretten)
Fotografie: Kris Oosting, krisoosting.nl (demonstraties)